Samen werken aan eigentijds onderwijs

 

De Maker Movement binnen lerarenopleidingen

Mogelijkheden om het leren door te creëren binnen lerarenopleidingen te stimuleren. 

Door: Fréderieke van Eersel – van der Linden (juni 2015)

Maken is een trend. De ‘Maker Movement’, die zich met het actieve creëren afzet tegen het passieve consumeren, krijgt wereldwijd een steeds grotere aanhang. Ook binnen het onderwijs. Wat houdt deze beweging in en hoe kunnen we binnen de lerarenopleidingen aansluiten bij deze nieuwe manier van leren?


De Maker Movement

Kinderen van nu leren steeds vaker door zelf iets te creëren of te maken. Hiervoor kunnen zij gebruik maken van een groeiend aantal digitale middelen en technieken. Met behulp van YouTube leren kinderen bijvoorbeeld de ingewikkeldste origami creaties te maken. Of ze maken zelf  origami-instuctiefilmpjes voor anderen. Binnen Minecraft weten kinderen samen met vrienden nieuwe werelden te creëren, waarbij ze toegang hebben tot elkaars werelden en waarbij ze elkaar leren hoe ze de ideeën die ze hebben kunnen omzetten in concrete bouwwerken. Andere kinderen gebruiken het internet om te leren ondernemen door bijvoorbeeld een eigen YouTube kanaal, website of webshop te beginnen. En ook komen er steeds meer apps en programma's op de markt om zelf mee te creëren, de zogenoemde do-it-yourself (DIY-) technologie, zoals programma’s waarmee je je eigen spel kunt programmeren, programma’s  waarmee je je eigen filmpjes kunt maken en programma’s waarmee je in 3D je eigen kamer kunt ontwerpen.

Naast het virtueel creëren worden er wereldwijd steeds meer initiatieven genomen om mensen op een laagdrempelige manier te stimuleren om hun eigen fysieke producten/prototypen te maken. Hiervoor worden er zogenoemde ‘makerspaces’ opgericht zoals ontdekfabrieken, FabLabs  (Fabrication Laboratory) of  Fabschools,  waar kinderen en volwassenen naartoe kunnen gaan om dingen te maken. Deze makerspaces  hebben de benodigde digitaal aan te sturen machines in huis zoals 3D-printers, lasersnijders, freesmachines, vinylsnijders en borduurmachines waarmee ideeën gerealiseerd kunnen worden Je kunt er bijvoorbeeld een prototype maken van een product dat nog niet op de markt is, of een interactief kunstobject, of een maquette voor een gebouw of mode-accessoires.  Binnen een FabLab worden kennis en ervaringen gedeeld door bijvoorbeeld met mensen vanuit verschillende disciplines, expertises en kwaliteiten samen te werken aan een project. Er bestaan ook mobiele FabLabs zoals FabLab-trucks die gebruikt worden voor scholen en evenementen en worden er steeds meer ‘Maker Festivals’ of ‘Maker Fairs’ georganiseerd waar producten, het creatieproces en het enthousiasme daarover kunnen worden gedeeld en besproken met anderen en waar zowel kinderen als volwassenen veel mogelijkheden hebben om van anderen te leren, zelf dingen te maken en do-it-yourself technologieën uit te proberen.

Deze beweging die de ‘Maker Movement’ genoemd wordt, richt zich op creativiteit, innovatie, techniek en ICT en benadrukt het belang van creëren. Maken is volgens Hatch (2014) en de Waag Society (2014)  niet alleen een trend en leuk om te doen, maar maken is voor veel mensen een fundamentele intrinsieke behoefte:

"Making is fundamental to what it means to be human. We must make, create, and express ourselves to feel whole. There is something unique about making physical things. These things are like little pieces of us and seem to embody portions of our souls" (Hatch, 2014, p.1).

Het aansluiten bij deze fundamentele intrinsieke behoefte van mensen en van daaruit komen tot een nieuwe vorm van kennisconstructie vormt de kracht van deze beweging:

In het maken ontmoeten we de wereld, krijgen we nieuwe ervaringen en leren we over wat werkt en wat niet. Maken leidt tot nieuwe inzichten en mogelijkheden. Maken spreekt handen, hoofd en hart aan en door te maken ontstaat een nieuwe vorm van kennisconstructie. Het in praktijk brengen van ‘leren door te maken’ biedt een schat aan kansen voor het onderwijs” (Waag Society, 2014).


Hoe kunnen lerarenopleidingen het leren door te creëren bevorderen?

De Maker Movement biedt veel mogelijkheden om het onderwijs uitdagend en betekenisvol te maken en te werken aan 21 e eeuwse vaardigheden. Niet alleen voor het primair en voortgezet onderwijs maar ook voor het beroepsonderwijs. Hieronder benoem ik een aantal van deze mogelijkheden voor de lerarenopleidingen.


1.         Veranker het leren door te creëren in de visie van de opleiding op leren, onderwijs en opleiden.

In de Maker Movement zien we de impact van technologie op het leren. Hoe vertaal je als  opleidingen deze impact op het leren naar een eigentijdse visie op leren en opleiden? Op de opleidingen en scholen die ik ken wordt voornamelijk gewerkt vanuit cognitivistische en sociaal-constructivistische opvattingen over leren. Volgens George Siemens (2004) zijn deze leertheorieën  tot stand gekomen in een tijd dat het leren nog niet of nauwelijks werd beïnvloed door de technologie en zijn ze niet meer toereikend voor het leren in het digitale tijdperk.

Leertheorieën als het constructionisme en het connectivisme die evenals de Maker Movement  uitgaan van de impact van de technologie op het leren van kinderen, vormen een onderbouwing voor het leren door samen te creëren.  Het constructionisme gaat er van uit dat het leerproces beter verloopt als de lerende bewust betrokken is bij het construeren van dingen (Papert, 1991), het connectivisme benadrukt het belang van connecties en netwerken voor het leerproces (Siemens, 2004 en 2006).


2.         Geef het opleidingsonderwijs vorm in onderwijslabs

Om het leren door te creëren een plek te kunnen geven in het onderwijs is het belangrijk dat studenten tijdens hun opleiding ervaren wat de kracht hiervan is. Opleidingen zouden studenten het leren door te creëren kunnen laten ervaren door te werken met onderwijslabs.

Met een onderwijslab bedoel ik een leeromgeving waarin studenten in kleine groepen samen leren door te creëren en waarbinnen ze alle technologische middelen en apparaten tot hun beschikking  hebben die daarvoor nodig zijn (Van Eersel - Van der Linden, 2015). Studenten creëren in een onderwijslab bijvoorbeeld, samen met innovatieve en creatieve professionals, leermiddelen en leren hoe ze onderwijskundige concepten en vakdidactische concepten kunnen vertalen naar het ontwerp van een leermiddel. Of ze creëren digitaal lesmateriaal waarbij ze leren welke mogelijkheden de programma’s die ze daarvoor gebruiken bieden voor het leren van kinderen. Ze ontdekken bijvoorbeeld nieuwe mogelijkheden voor het gebruik van webtools binnen het onderwijs, of ze doen aan kenniscreatie door de werking van hun eigen gemaakte innovatieve materialen/instrumenten/leermiddelen in de praktijk te onderzoeken.

Bij het leren door te creëren in de onderwijslabs gaat het niet om het verwerken van kennis die tijdens colleges aan bod is geweest. Het creëren, de betekenisvolle taak/opdracht vanuit het werkveld, vormt juist de start van het leerproces. Binnen een onderwijslab wordt de theorie gedurende het creatieproces gekoppeld aan wat de studenten aan het creëren zijn en komt daardoor geïntegreerd en betekenisvol aan de orde (Van Eersel - Van der Linden, 2015).


3.         Start een makerspace of werk samen met een makerspace in de regio

Stimuleer het leren door te creëren door samen met partners in de regio een makerspace/FabLab[1] op te zetten. Betrek daarbij innovatieve, creatieve en technische professionals. In het FabLab zijn verschillende digitaal aan te sturen apparaten aanwezig die het mogelijk maken om een eigen prototype van een product te maken. Met een 3D-printer kunnen bijvoorbeeld sieraden worden gemaakt, met een lasersnijder kan een fantasiedier worden gemaakt, leerlingen kunnen spiegels graveren of samen met anderen een robot bouwen en nog veel meer.  Leerlingen van scholen uit de omgeving kunnen hiervoor worden uitgenodigd, maar ook kunnen studenten en onderwijsprofessionals hier ervaring opdoen in het begeleiden van het leren door te creëren en het verzorgen van workshops. In het FabLab kunnen studenten FabLab-kampen voor kinderen organiseren en maak-sessies voor volwassenen rondom een bepaald thema. Een FabLab biedt opleidingen kansen om met verschillende professionals vanuit verschillende disciplines in contact te komen en met ze samen te werken aan inspirerend betekenisvol onderwijs.


4.    Organiseer onderwijs-ontwikkel-sessies

Organiseer onderwijs-ontwikkel-sessies waarbij studenten samen met onderwijsprofessionals samen werken aan een educatief ontwerp, leermiddelen, leersituaties,…. Dit zou bijvoorbeeld kunnen binnen de onderwijslabs. Ook studenten en professionals vanuit andere disciplines kunnen hieraan deelnemen, zoals studenten van technische hogescholen, ICT opleidingen en kunstacademies.


5.    Organiseer educatieve ‘maak festivals’

Organiseer maak festivals /markten waar studenten van verschillende opleidingen en (onderwijs-) professionals de educatieve producten, prototypen die ze gemaakt hebben aan elkaar kunnen laten zien, uitproberen, bespreken en verbeteren. Nodig hiervoor ook ondernemers uit, educatieve uitgeverijen en andere (onderwijs-)experts die studenten en professionals verder kunnen helpen met hun ideeën.


Wil je meer lezen over het leren door te creëren binnen onderwijslabs op een lerarenopleiding? Lees dan verder in  “De pabo re-imagined: schets van een eigentijdse pabo” (zie eduet.nl).

Bekijk hier video's over de Maker Movement.

[1] Een makerspace, die bereid is zich aan het Fabcharter te houden, krijgt het recht zich FabLab te noemen en het FabLab-logo te voeren tegen betaling van een licentiebedrag

Bronnen:

Dougherty, D. (2012). The Maker Movement. Geraadpleegd op 1 juni 2015 van http://www.mitpressjournals.org/doi/pdf/10.1162/INOV_a_00135

Eersel – van der Linden, F., van (2015). De pabo re-imagined: schets van een eigentijdse pabo. Ravenstein: Eduet

Harel, I. & Papert, S. (1991). Constructionism. Westport, CT, US: Ablex Publishing.

Hatch, M. (2014). The maker movement manifesto; rules for innovation in the new world of crafters, hackers and tinkerers. Geraadpleegd op 26 februari 2015, van http://techshop.ws/images/0071821139%20Maker%20Movement%20Manifesto%20Sample%20Chapter.pdf

Siemens, G. (2004). Connectivism: A learning theory for the digital age. Geraadpleegd op 6 februari 2015, van http://www.elearnspace.org/Articles/connectivism.htm

Siemens, G. (2006). Connectivisme: Learning theory or Pastime for the Self-Amused? Geraadpleegd op 25 februari 2015, van http://altamirano.biz/conectivismo.pdf

Waag Society (2014). FabSchool: leren door te maken FabSchool.nl. Geraadpleegd op 27 mei van https://waag.org/sites/waag/files/public/media/publicaties/fabschool-leren-maken-web.pdf

Waag Society (2014). Trendrapport creative learning lab 2014. Geraadpleegd op 1 juni 2015 van https://www.waag.org/sites/waag/files/public/media/publicaties/trendrapport-2014low.pdf

Heb jij ook suggesties om het leren door te creëren binnen het (opleidings-)onderwijs vorm te geven? Deel jouw ideeën binnen de LinkedIn groep “De pabo re-imagined”, of op de facebook pagina van Eduet.





    




Kaart
Opbellen
E-mail
Info